Kıdem Tazminatı Hangi Şartlarda Alınır ve Nasıl Hesaplanır?

Çalışanların en temel haklarından biri olan kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin belirli koşullarda sona ermesi durumunda işçiye ödenen bir tazminattır. Peki, kimler kıdem tazminatına hak kazanır, hangi durumlarda ödenir ve nasıl hesaplanır? İşte 2025 yılı güncel uygulamalarıyla detaylar.

Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları

Bir işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için üç temel şart vardır:

İş sözleşmesinin varlığı: İşçinin işverene bağlı olarak çalıştığı ve işverenin ücret ödediği bir iş sözleşmesinin bulunması gerekir. Sözleşmenin belirli ya da belirsiz süreli olması, kısmi veya tam süreli olması fark etmez.
Asgari çalışma süresi: İşçinin aynı işveren nezdinde en az bir yıl çalışmış olması gereklidir. Bu süre, fiilen çalışılan günler kadar izin, hastalık ve askıda geçen süreleri de kapsar, ancak makul sürenin üstünde izinler veya bazı istisnai süreler bu hesaplamaya dahil edilmez.
Kıdem tazminatına hak kazandıran fesih halleri: İş sözleşmesinin sona erme nedeni kıdem tazminatını belirler. İşçi kendi isteğiyle istifa ettiyse genellikle tazminat hakkı doğmaz, ancak haklı fesih durumunda bu hak korunur.

Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Fesih Durumları

İş Kanunu’na göre kıdem tazminatı aşağıdaki durumlarda ödenir:

İşçinin ölümü: İşçinin kanuni mirasçıları tazminat alabilir.
Kadın işçinin evlenmesi: Evlilikten sonraki bir yıl içinde kendi isteğiyle iş sözleşmesini fesheden kadın işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Muvazzaf askerlik: Askerlik nedeniyle sözleşmeyi fesheden işçi tazminat alabilir.
Emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı: Bu haklara sahip olan işçi, sözleşmesini feshederek tazminat alabilir.
Haklı fesih: Ücretin ödenmemesi, mobbing, sağlıksız çalışma koşulları veya onur kırıcı davranışlar işçiye haklı fesih imkânı tanır.
İşverenin haksız feshi: İşveren sözleşmeyi haklı bir gerekçe olmadan feshederse işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Belirli süreli sözleşmelerde de işçi veya işveren haksız fesih yaparsa, ve işçinin bir yıllık kıdemi varsa tazminat ödenir.

Kıdem Tazminatı Hesaplama

Kıdem tazminatı, işçinin fiilen işe başladığı tarihten, sözleşmenin sona erdiği tarihe kadar geçen süre ve brüt ücret üzerinden hesaplanır. Hesaplamaya dahil olanlar:

Deneme süresi
Yıllık izin, ulusal bayram ve hafta tatilleri
Makul süreyi aşmayan hastalık izinleri

Kıdem tazminatında gelir vergisi ve damga vergisi düşülür, ancak işyerinde düzenli olarak ödenen yemek, yol gibi ödemeler de hesaba katılır. Kıdem tazminatının yıllık tavan miktarı ise devletin belirlediği limitleri aşamaz.

Kıdem Tazminatının Zamanında Ödenmemesi

İşveren, kıdem tazminatını zamanında ödemezse, işçiye muaccel hale gelen tutar üzerinden faiz ödemekle yükümlüdür. Faiz, fesih tarihinden itibaren işlemeye başlar. İşçinin ölümü halinde ise faiz, ölüm tarihinden itibaren hesaplanır.

Kıdem Tazminatı Davasında Arabuluculuk

Kıdem tazminatına hak kazanmış ancak alacağını işverenden tahsil edememiş işçi, dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk, uyuşmazlıkların hızlı ve mahkeme dışında çözülmesini amaçlar.

01.01.2018 sonrası işçilik alacaklarında (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vb.) arabulucuya başvurmadan dava açılamaz.

2025’te Kıdem Tazminatı

2025 yılında kıdem tazminatı tavanı ve asgari ücret artışı ile birlikte, çalışanların alabileceği tazminat tutarları yükselmiştir. İşçilerin haklarını güncel tutması ve brüt maaş üzerinden hesaplama yapması önemlidir.

Özetle Kıdem Tazminatı Şartları

İşyerinde en az 1 yıl çalışılmış olmalı
İş sözleşmesi işveren tarafından haksız feshedilmiş olmalı veya işçi askerlik, evlilik, emeklilik veya haklı nedenle işi bırakmalı
İşçinin istifa etmesi durumunda genellikle kıdem tazminatı hakkı doğmaz
Haklı fesih halleri: Ücretin ödenmemesi, mobbing, sağlıksız
koşullar, onur kırıcı davranışlar

İhbar tazminatı, kıdem tazminatından farklıdır. İhbar tazminatı, fesih önceden bildirilmeden yapılmışsa ödenir.

Kıdem tazminatı, çalışanların haklarını koruyan önemli bir güvence mekanizmasıdır. İşçilerin haklarını eksiksiz almak ve doğru hesaplama yapmak için uzman hukuk desteği almak büyük önem taşır. Bu noktada Odesa Hukuk olarak, kıdem tazminatı davaları, haklı fesih ve işçilik alacakları konularında işçilere kapsamlı danışmanlık ve hukuki destek sunuyoruz. Haklarınızın korunması için doğru adımları atmak, iş yaşamınızda güvenliğinizi sağlamak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.